آمادگی
اشیاء فلزی مانند آتلهای فلزی را در صورت امکان بردارید تا آرتیفکتهای سخت شدگی پرتو رخ ندهد.
وضعیت بیمار روی تخت
۱/ تاقباز (Supine) یا دمر (Prone)، سر به سمت گانتری بر روی یک بالش مناسب غیرحاجب، دست سمت مورد نظر کشیده در بالای سر به گونه ای که آرنج در حالت اکستنشن باشد و کف دست رو به بالا باشد. در صورت امکان برای جلوگیری از تابش پرتو به سر و چشم بیمار سر را به سمت عقب یا جلو جابجا کنید.
پوزیشن بیمار برای سی تی اسکن مفصل آرنج
۲/ در صورتی که بیمار نمی تواند همکاری کند و دست سمت مورد نظر را به بالای سر ببرد بیمار را تاقباز بخوابانید و دست مورد نظر را کشیده در کنار بدن قرار دهید و حتی الامکان بیمار به گونه ای جابجا شود که آرنج مورد نظر به مرکز گانتری نزدیک شود و دست مخالف برای کاهش آرتیفکت سخت شدگی بالای سر قرار بگیرد. البته در این پوزیشن ناچارید فاکتورها تابش را افزایش دهید که در این صورت دز پرتوی بیمار نیز بالاتر می رود. توصیه می شود یک کیسه شنی روی کف دست گذاشته شود تا چرخش غیرارادی حین اسکن صورت نگیرد. در هر حال انجام سی تی اسکن آرنج بخصوص در بیماران ترومایی که قادر به اکستنشن مفصلی نیستند همواره یکی از سخت ترین وضعیت دهی را داشته است و به شرایط جسمی بیمار و مهارت کارشناس بستگی دارد. بهتر است هنگام ثبت اطلاعات بیمار و انتخاب پروتکل در بخش Series description سمت راست یا چپ را مشخص کنید تا روی تصاویر حک شود.
در صورتی که پوزیشن اول را اجرا کردید هنگام تعیین Position and Orientation در برنامه نرم افزاری کنسول نیز گزینه Supine/Feet-first را انتخاب نمایید (مطابق شکل زیر):
تعیین وضعیت و جهت در پوزیشن اول برای Elbow CT
و اگر پوزیشن دوم را اجرا کردید هنگام تعیین Position and Orientation در برنامه نرم افزاری کنسول نیز گزینه Supine/Head-first را انتخاب نمایید (مطابق شکل زیر):
تعیین وضعیت و جهت در پوزیشن دوم برای Elbow CT
محدوده اسکن
از بخش تحتانی بازو (Humeral diaphysis) تا انتهای برجستگی تیبیال. در صورتی که ناحیه تروما وسعت بیشتری دارد یا قبلا از پروتزهای ارتوپدیک استفاده شده است محدوده اسکن باید تمام ناحیه درگیر را پوشش دهد.
ناحیه اسکن در Elbow CT
پارامترهای اسکن و بازسازی:
- میدان دید اسکن (SFOV): کوچک باشد مثلا؛ کمتر یا مساوی ۱۵۰ میلیمتر، تا رزولوشن مقطعی بیشتر گردد (مگر آن که به دلایلی نتوان آرنج مورد نظر را در مرکز گانتری تنظیم نمود، که در این صورت میدان دید بزرگ را انتخاب نمایید ولی میدان دید نمایش را به تناسب کوچک کنید)
- ولتاژ: ۱۲۰ کیلوولت یا کمتر
- جریان: حداکثر ۱۵۰ میلی آمپر یا از Auto mA استفاده کنید.
- بازسازی تصاویر با فیلتر استاندارد (یا بافت نرم) و نیز فیلتر استخوان (شارپ یا bone kernel) با ضخامت ۰٫۷۵ مم یا کمتر و انتروال ۵۰% برای فرایند رفورمت انجام شود. در مجموع دو سری تصاویر خواهید داشت که با عملیات بازآرایی تصاویر مناسب برای ارائه و تشخیص را خواهید ساخت (همانگونه که در ادامه می آید).
بازآرایی (Multiplanar Reformations)
تصاویر جهت نمایش و تشخیص باید در هر سه جهت آگزیال، کرونال و ساجیتال بازآرایی شود. چینش بچ تصاویر در دو حالت توضیح داده می شود:
- حالت اول: مفصل کاملا باز شده و اکستند است. بچ تصاویر آگزیال روی یک تصویر کرونال به موازات فضای مفصلی (خطی فرضی از Capitulum تا Trochlea در شکل زیر) آرایش داده می شود. بر روی تصویر ساجیتال نیز زاویه بچ را چک کنید تا خطوط برشها از فضای مفصلی بگذرد.
خط قرمز فضای مفصلی آرنج را نشان می دهد.
رفورمت آگزیال آرنج روی تصاویر کرونال و ساجیتال
برای رفورمت تصاویر کرونال از یک تصویر مقطع آگزیال که اپی کندیلهای بازو را نشان می دهد استفاده کنید و بچ تصاویر را به موازات خط فرضی دو اپی کندیل داخلی و خارجی (Inter-condylar line) ردیف نمایید.
رفورمت کرونال آرنج بر روی برش آگزیال
برای رفورمت تصاویر ساجیتال نیز از یک تصویر مقطع آگزیال که اپی کدیلهای بازو را نشان می دهد استفاده کنید و بچ تصاویر را عمود بر خط بین کندیلی ردیف نمایید.
رفورمت ساجیتال آرنج بر روی برش آگزیال
- حالت دوم: مفصل خمیده است. بچ تصاویر آگزیال روی یک تصویر ساجیتال یک بار عمود بر ساعد و بار دیگر عمود بر بازو چیده می شود. بنابراین دو دسته تصاویر آگزیال رفورمت می گردد.
| جهت بررسی بخشهای تحتانی مفصل آرنج خطوط برش عمود بر محور ساعد |  |
| جهت بررسی بخشهای فوقانی مفصل آرنج خطوط برش عمود بر محور بازو |  |
برای رفورمت کرونال از یک تصویر ساجیتال استفاده کنید و بچ تصاویر کرونال را یک بار به موازات آلنا یا رادیوس ردیف نمایید و بار دیگر به موازات استخوان بازو. در این صورت دو دسته تصاویر کرونال بازآرایی کرده اید.
آرایش تصاویر کرونال آرنج هنگامی که مفصل خم باشد.
در این حالت رفورمت تصاویر ساجیتال به همان صورتی است که در حالت اول گفته شد.
سی تی آرتروگرافی آرنج
دو راه برای دسترسی به فضای مفصلی و تزریق در اینجا تشریح می شود:
راه اول: Posterior transtriceps approach
بخاطر راحتی بیمار اغلب از این وضعیت استفاده می گردد. بیمار تاقباز (Supine) یا دمر (Prone) می خوابد و دست مخالف کشیده در بالای سر قرار می گیرد. دست مورد نظر از ناحیه آرنج به اندازه ۹۰ درجه خم می گردد. نوک زایده الکرانون، اپی کندیلهای داخلی و خارجی بازو لمس می شوند. محل ورود سوزن درست مابین دو اپی کندیل و پروکسیمال زایده الکرانون است. یک نیدل اسپاینال شماره ۲۲ یا ۲۳ از سطح پشتی مفصل در نقطه گفته شده به دیستال عضله سه سر (Triceps) فرو می رود تا زمانی که نوک سوزن در حفره الکرانون قرار بگیرد. حداکثر ۸ مل ماده کنتراست ممکن است تزریق شود. تزریق باید به راحتی و بدون مانع انجام شود. برای آگاهی از غلظت ماده کنتراست به اینجا نگاه کنید. برای آزمون باکنتراست دوگانه (مضاعف) پس از تزریق نیم میلی لیتر ماده کنتراست، ۶-۱۲ میلی لیتر هوا وارد شود.
محل ورود نیدل به حفره الکرانون در تکنیک Posterior transtriceps
راه دوم: Humeroradial approach
بیمار در کنار تخت روی صندلی مناسب می نشیند و دست مورد نظر روی تخت قرار می گیرد و از آرنج به اندازه ۹۰ درجه خم می گردد به گونه ای که سطح خارجی (Lateral) مفصل رو به بالا باشد. با سوپیناسیون و پروناسیون دست سر استخوان رادیوس لمس می گردد. نیدل به صورت عمودی در فضای مفصلی هومورورادیال وارد می گردد.
محل ورود نیدل به حفره الکرانون در تکنیک Humeroradial approach
چنانچه آزمون با کنتراست منفرد (فقط یددار) انجام شود برای جلوگیری از آرتیفکت Beam-hardening و افت کیفیت تصاویر بهتر است ماده کنتراست را رقیق نمود (محلولی حاوی ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی گرم ید در ۱۰۰ میلی لیتر نرمال سیلین). بدین منظور اگر ویال کنتراست غلظت ۳۰۰ میلی گرم ید در هر میلی لیتر داشته باشد باید به نسبت یک به دو یا یک به سه با نرمال سیلین رقیق گردد.