آپاندیس

• فیلم ساده شکم در موارد شکم حاد برای تشخیص آپاندیسیت چندان کمکی نمی‌کند.
• آلتراسونوگرافی (به عنوان روش تشخیصی اول) هم کم‌هزینه است و هم در دسترس، نیازی به ماده کنتراست ندارد و در افراد باردار خطرساز نیست. در عین حال تکنیک مورد استفاده برای دیدن آپاندیس (Graded Compression Sonography) خیلی وابسته به فرد سونوگرافیست است. برای تشخیص صحیح در سونوگرافی باید زایده آپاندیس نرمال دیده شود اما در افراد چاق یا عضلانی، و یا در مواقعی که درد شکمی ناشی از ایلیوس باشد و لوپ پر از گاز روی آپاندیس سایه اندازد دیدن آن مشکل است. اگر موقعیت آپاندیس رتروسکال یا لگنی باشد نیز دقت سونوگرافی کاهش می‌یابد.
• سی‌تی در تشخیص آن دقیقتر از سونوگرافی است (در گزارشها بین ۹۳% تا ۹۸%). یافته‌ها در سی تی برای تشخیص آپاندیسیت:
زایده همپوشانی‌نشده‌ و تورم‌یافته‌ای با بافت چربی ملتهب و متورم در مجاورت آن (شکل ۱: سنگ آپاندیس (اپندیکولیت) (پیکان سفید) با التهاب و تورم بافت اطراف (پیکانهای سیاه).)

آپاندیس ۱

• اپندیکولیت (شکل ۲: آپاندیس ضخیم‌شده و متورم (پیکان سفید) که با بافت چربی ملتهب و ابنورمال احاطه شده‌است (پیکانهای سیاه).)

آپاندیس ۲

• در موارد زیر به شرط نبودن سایر نشانه‌ها (آزمایشگاهی، سونوگرافی و بالینی) وجود آپاندیسیت حاد رد می‌شود:
۱) ندیدن آپاندیس در تصاویر سی‌تی
۲)مجرای آپاندیس با مواد کنتراست خوراکی یا تنقیه شده و یا هوا پر شده باشد.
۳) قطر آپاندیس کمتر یا مساوی ۶ میلیمتر و قطر دیواره کمتر از ۲ میلیمتر باشد.

پروتکلهای آپاندیس:

دریافت تصاویر اولیه (Prospective Acquisition) با ضخامت کمتر یا مساوی ۵ میلیمتر. این امر دو پیامد دارد: بهبود رزولوشن محور z و کاهش اثر میانگین‌گیری حجم جزئی (Partial Volume Averaging)
• تنوع در پروتکلهای موجود:

این پروتکلها شامل “تنقیه کنتراست” (Rectal contrast)، “خوردن کنتراست” (Oral contrast)، رکتال و اورال باهم، خوراکی و تزریق درون-وریدی با هم و بدون کنتراست (Unenhanced) می باشد.

کنتراست خوراکی وقت گیر است و باید یک تا دو ساعت منتظر بود تا به سکوم برسد. در بیماری که درد می کشد این امر بسیار ناخوشایند است (عدم همکاری بیمار بخصوص در مواردی که با تهوع و استفراغ همراه باشد) و فرایند جراحی به موقع را به تعویق می اندازد. بنابراین پروتکل مرسوم که شامل کنتراست تزریقی و کنتراست خوراکی است باید بازنگری گردد. در یک مطالعه (Anderson BA, et al. A systematic review of whether oral contrast is necessary for the computed tomography diagnosis of appendicitis in adults. Am J Surg 2005;190:474-478) نشان داده شد که حساسیت سی تی بدون تزریق کنتراست در یافتن آپاندیسیت با پروتکل مرسوم برابری می کند (۹۳%). نیز نشان داده شد که از پروتکل کنتراست خوراکی (۸۳%) حساستر است اما از پروتکل رکتال (۹۷%) ضعیفتر می باشد. همین طور از لحاظ اختصاصیت (specificity) نیز با تکنیک رکتال برابری می کند (۹۸%) و از تکنیک اورال و نیز اورال و تزریقی بالاتر است. گرچه هر یک از این پروتکلها منافع و معایب خاص خود را دارند، تصمیم به اجرای آنها وابسته است به نظر رادیولوژیست، شرایط بیمار و برنامه مرسوم بخش تصویربرداری. صرف نظر از تکنیک انتخابی تصاویر تهیه شده باید سکوم، ایلیوم انتهایی و زایده آپاندیس را به خوبی نشان دهد. کولیماسیون پرتو باید به نحوی تنظیم گردد که بتوان تصاویر ۲ یا ۳ میلیمتری را بازسازی نمود، گرچه ارائه اولیه به پزشک تشخیص دهنده با ضخامت ۵ میلیمتر کافی است.

نوع کنتراست خوراکی می تواند محلول یددار ۳% یا سوسپانسیون باریم ۲% باشد.

۱) سی‌تی “کانونی‌شده” از آپاندیس: فقط از ناحیه تحتانی شکم و فوقانی لگن
سود: کاهش دز تشعشعی و سرعت انجام
ضرر: تصویرنگاری ناقص زایده یا عدم رؤیت آن به دلیل تغییرات زیادی که در اندازه و مکان آن در بیماران مختلف وجود دارد (شکل ۳: آپاندیس پر از کنتراست واقع شده در لگن. و شکل ۴: موقعیت غیر‌معمول آپاندیس ملتهب و متورم در ربع فوقانی راست در مجاورت کبد را نشان می دهد.) علاوه بر آن عدم امکان رسیدن به تشخیصهای جایگزین در مواردی که آپاندیس نرمال است.

آپاندیس ۳

آپاندیس ۴

در این پروتکل اگر ماده حاجب خوراکی داده شود باید حداقل ۴۵ تا ۹۰ دقیقه منتظر ماند تا به دریچه ایلیوسکال برسد. برخی ترجیح می‌دهند با تنقیه رکتال ماده کنتراست را سریعتر به سکوم برسانند.

۲) سی‌تی سراسر شکم و لگن: احتمالاً شایعترین روش است که در آن ماده حاجب خوراکی و تزریق درون‌وریدی هر دو استفاده می‌گردد.
سود: به تشخیص سایر بیماریهای دیگر که شرایطی مشابه آپاندیسیت ایجاد می‌کنند کمک می‌کند. تصاویر با تقویت کنتراست وریدی تشخیص زایده متورم و ملتهب را بهتر می‌سازد. استفاده توأم خوراکی و تزریقی ماده حاجب از نتیجه‌گیری مثبت کاذب جلوگیری می‌کند؛ مثلاً تشخیص لوپهای ایلیوم پر از مایع به عنوان آپاندیس متورم و ملتهب.
مصرف کنتراست خوراکی به حجم ۸۰۰ میلی‌لیتر در طول مدت حداقل یک ساعت قبل از اسکن در اکثر بیماران به حاجب شدن هر دو روده می‌انجامد.
کنتراستهای محلول در آب مانند هایپاک مخلوط‌شده با سوربیتول (یک نوع مسهل) با افزایش پریستالسیس روده کوچک سریعتر از سوسپانسیون رقیق باریم به کولون می‌رسد.