سی تی اندام تحتانی لگن، مفاصل هیپ و ساکروایلیاک

آمادگی

به دلیل وجود اشیاء فلزی یا چرمی (مانند سگک کمربند، زیپها و دکمه های فلزی شلوار) توصیه میشود بیمار لباسهای خود را با گان بیمارستانی تعویض نماید. درصورت وجود بریس یا ارتزهای حمایت کننده لگن بهتر است آنها را باز نمود تا موجب آرتیفکتهای سخت شدگی پرتو نگردند.

وضعیت بیمار روی تخت

تاقباز، سر به سمت گانتری یا پا به سمت گانتری، اندام فوقانی کشیده در بالای سر یا از آرنج تاشده روی قفسه صدری باشد (خارج از میدان پرتو). اندام تحتانی (پاها) جفت شده در کنار هم باشد.

پوزیشن بیمار برای سی تی اسکن لگن و مفاصل ساکروایلیاک

محدوده اسکن

• لگن (Pelvis): از یک سانتیمتر بالای کرست ایلیاک تا دو سانتیمتر زیر تروکانتر کوچک ران. در صورت وجود ایمپلنتها یا پروتزهای ارتوپدیک باید از ابتدا تا انتهای آنها در محدوده اسکن واقع شود. در این صورت بازسازی تصاویر با آپشن MAR فراموش نگردد.

محدوده اسکن در سی تی اسکن لگن

• مفاصل ساکروایلیاک: از بالای کرست ایلیاک تا خار ایلیاک تحتانی (Anterior Inferior Iliac Spine). از میدان دید اسکن (SFOV) کوچک استفاده گردد. معمولا در اسکن لگن مفاصل ساکروایلیاک نیز به خوبی قابل بررسی است و اغلب نیاز به اسکن اختصاصی این ناحیه نمی باشد.
• مفصل هیپ (یکطرفه): از خار ایلیاک فوقانی تا دو سانتیمتر زیر تروکانتر کوچک ران. با وجود ایمپلنت ارتوپدیک یا شکستگی استخوان ران حتما محدوده اسکن را تا انتهای آن گسترش دهید. در اسکن از SFOV بزرگ استفاده کنید اما در بازسازی تصویر DFOV را به هیپ مورد نظر محدود نمایید.

محدوده اسکن هیپ چپ

پارامترهای اسکن هلیکال برای اسکنر ۱۶ برشه به صورت پیشنهادی:

تصاویر هم با فیلتر استاندارد و هم با فیلتر شارپ (Bone+) بازسازی شوند. بنابراین در مجموع ۲ سری تصویر با دو فیلتر مذکور بازسازی خواهند شد. این دو سری تصاویر فقط برای بازآراییها (MPR) مناسبند و نباید به سیستم آرشیو (PACS) ارسال گردند. در صورتی که فرایند بازآرایی (Reformation) روی یک ورک استیشن جداگانه انجام می شود این تصاویر ظریف و همپوشان باید به آن سامانه ارسال گردد. پس از اتمام فرایند بازآرایی تصاویر حاصل از MPR را برای نمایش و ارائه به رادیولوژیست روی فیلم یا سی دی یا PACS انتقال دهید. در صورت وجود ایمپلنتهای فلزی اسکن با کیلوولتاژ ۱۴۰ و بازسازی تصویر با “الگوریتم کاهش آرتیفکت فلزی” یا MAR نیز صورت بگیرد.

بازآرایی (Multiplanar Reformations)

برای Pelvis توصیه می شود تصاویر آگزیالی که برای ارائه به پزشک ذخیره می گردد از روی یک نمای کرونال یا از روی تصویر توپوگرام و در امتداد خطی که دو تروکانتر کوچک را به هم متصل می کند (یا خطی که لبه فوقانی استابولوم ها را به هم وصل می کند) رفورمت گردد.

بازآرایی آگزیال در سی تی اسکن لگن

بازآرایی کرونال از روی یک برش آگزیال که برجستگی ایسکیال را نشان می دهد در امتداد خطی که دو برجستگی ایسکیال را به هم وصل می کند آرایش داده می شود.

بازآرایی تصاویر کرونال از روی نمای آگزیال.

بازآرایی تصاویر ساجیتال درصورت نیاز عمود بر خطی که دو برجستگی مذکور را به هم وصل می کند انجام می شود.

بازآرایی کرونال مفاصل ساکروایلیاک از روی یک تصویر ساجیتال میانی ساکروم به گونه ای آرایش داده می شود که خطوط رفورمت به موازات محور طولی ساکروم باشد.

بازآرایی تصاویر کرونال مفاصل ساکروایلیاک از روی نمای ساجیتال میانی

در بازآرایی ساجیتال مفاصل ساکروایلیاک بهتر است مفصل هر سمت را جداگانه به موازات فضای مفصلی از روی یک تصویر آگزیال رفورمت نمود.

بازآرایی تصاویر ساجیتال مفاصل ساکروایلیاک

برای بازآرایی تصاویر کرونال و ساجیتال مفصل هیپ دو طرح ارائه می گردد:

• اگر هدف بررس حفره استابولوم باشد، خطوط بازآرایی کرونال همانگونه که برای لگن گفته شد به موازات خطی است که دو برجستگی ایسکیال را به هم متصل می کند.

بازارایی کرونال هیپ چپ

برای بازآرایی ساجیتال خطوط را عمود بر خطی که دو برجستگی ایسکیال را به هم متصل می کند آرایش دهید.

• اگر هدف بررسی بخش پروکسیمال ران باشد خطوط بازآرایی کرونال به موازات گردن ران در یک تصویر آگزیال خواهد بود.

بازارایی کرونال هیپ چپ

برای بازآرایی ساجیتال خطوط برشها را عمود بر محور گردن ران آرایش دهید.

بازارایی ساجیتال هیپ چپ

سی تی آرتروگرافی هیپ

کاربردها:

• عدم دسترسی به ام آر آی یا عدم کاربرد ام آر آی
• پاتولوژیهای لابروم (مانند پارگی)
• کیستهای پارالابرال
• آسیب به غضروف
• حضور اجسام شل (Loose bodies) در مفصل
• آسیب به لگامانهای درون-مفصلی (capsular and ligamentum teres)
• موارد بعد از جراحی که ایمپلنتهای فلزی کار گذاشته شده است

روند آزمون:

تزریق ماده کنتراست به درون فضای مفصلی تحت هدایت فلوروسکوپی صورت می گیرد. بیمار تاقباز روی تخت می خوابد در حالی که پاها اندکی به سمت داخل چرخیده باشد. تزریق ماده کنتراست در فضای مفصلی قدامی (Anterior recess) صورت می گیرد. بدین منظور نقاطی که برای ورود نیدل بیشتر مورد استفاده است یکی در سطح قدامی سر استخوان ران (شماره یک) است، یکی در بالا و خارج تروکانتر (شماره دو) و دیگری در سمت داخلی و پایین گردن ران (شماره سه) است.

نقاط ورود نیدل برای تزریق ماده کنتراست در مفصل هیپ

شایعترین نقطه ورود نیدل و تزریق برای اطفال نقطه شماره سه است. برای بیماران چاق نقاط شماره یک و شماره دو ارجح است. از یک نیدل اسپینال ۲۲G به طول ۳٫۵ in استفاده می شود. شایعترین نقطه مورد استفاده در بالغین نقطه شماره دو هست (Superolateral aspect). نیدل به آرامی آن قدر فرو برده می شود که به استخوان برخورد کند. آنگاه اندکی به عقب کشیده می شود و ماده کنتراست رقیق شده (مخلوط ۵۰:۵۰ از کنتراست یددار با غلظت ۲۴۰ میلیگرم ید بر میلیلیتر و نرمال سیلین) به حجم ۱۲-۱۴ مل تزریق می گردد. در کودکان به نسبت بزرگسالان این حجم کمتر می شود. در زیر فلوروسکوپی ورود ماده کنتراست به فضای مفصلی تأیید می شود. سپس برای انجام سی تی اسکن بیمار را به اتاق اسکن می برند.